Dit is het achtste deel van de serie waarin Zeeuwse ooggetuigen ter gelegenheid van 75 bevrijding verhalen over hun leven tijdens de Tweede Wereldoorlog. Vandaag vertelt Frans Bukkens (1937) over zijn jeugdjaren in Vlissingen. ” Bij de bevrijding was alles kapot, daar kun je geen voorstelling van maken. En de halve stad stond ook nog een onder water.”
Frans Bukkens wijst naar een plint in de gang. Precies, daar op die plek is er een granaatscherf naar binnen. gedrongen. Hij wil maar zeggen: zo dichtbij kwam het oorlogsgeweld in Vlissingen.
‘Deze bladzijdes zijn door Pieter van Belle geschreven, niet als gewoon verhaal, maar als een herinnering van mijn gezin gedurende de vreselijke jaren 1940-45.
Het is dag twee van de invasie. Op het strand van Breskens wacht de uit Winnipeg afkomstige luitenant Jack Donoghue op de dingen die komen gaan. Hij wordt vergezeld door twee Britse oorlogscorrespondenten , die hij naar de overkant zal begeleiden.
Wanneer een alligator-tank uit het water kruipt en zijn loopplank neerlaat, lopen enkele Britse gewonden uit het voertuig. Daarna volgen soldaten en burgers, gedragen op brancards.
Middelburger Dook Kopmels was ontroerd en gevleid toen hij hoorde dat de Vlissingse burgemeester de passage uit zijn vaders oorlogsherinneringen had gebruikt tijdens zijn herdenkingsrede op 4 mei. Nu het boekje met zijn vaders herinneringen, aangevuld met Dooks eigen familieherinneringen, klaar is, overhandigt hij burgemeester Bas van den Tillaar maandag 17 mei graag een exemplaar.
,,Wij zijn er weer!”, adverteerde de familie Cracau in 1945 in de PZC toen ze hun winkel hervatten in Vlissingen. Althans, de drie familieleden die de concentratiekampen levend konden verlaten. Koopman Jacob Cracau, één die niet terugkeerde, is er sinds vandaag, donderdag, ook weer. In naam. Op een struikelsteen aan de Nieuwendijk waar hij woonde, in het bijzijn van Sal Cracau. ,,Hij was de broer van mijn opa”. Lees hier het PZC artikel.
Zes van die ‘Stolpersteine’ zijn vrijdag bij vier adressen in de binnenstad gelegd waar de Joodse slachtoffers woonden en hun winkels dreven, tot ze gedwongen vertrokken naar Amsterdam, en van daar naar Westerbork, en van daar naar Auschwitz, Sobibor, de dood in. De Stichting Struikelstenen Zeeland heeft er in Vlissingen nog 26 te gaan. Ze worden handgemaakt, dat kost tijd.
Persoonlijk ,,Het is mooi dat die namen terugkomen in het straatbeeld. Van mensen waarvan niets, nog geen graf is overgebleven. Ja, er is sinds twee jaar het Joods Monument op de Groene Boulevard. Maar dit is persoonlijk”, vindt Sal Cracau. ,,Belangrijker, het is actueel, in deze tijd van intolerantie, antisemitisme, discriminatie en uitsluiting.”
Bij elke steen vertellen Marianne Gossije van de stichting en historica Katie Heijning over de mensen achter de namen. Chawwa Wijnberg leest voor uit haar dichtbundel Matses en monsters. Aryeh Herz, lang voorzitter van de Joodse gemeente en sinds twee weken geen bestuurslid meer, zegt bij elke steen een psalm in het Hebreeuws.
Zijn vrouw, Rachel Goldstein, leest aan de Nieuwendijk een eigen gedicht over stille tranen bij de stenen van moeder Hendrika Glazer-van der Sluis, tabakswinkelierster, en haar dochter Mina Helena Salomé Glazer. Ze delen een (bet)overgrootvader. Het verhaal van Hendrika en Mina is des te aangrijpender omdat Hendrika tien dagen voor de geboorte van Mina haar man Salomon, in dienst van de metaalhandelaren Gebroeders Polak verloor aan bloedvergiftiging. 33 jaar later, ze had net toestemming om haar bij beschietingen zwaar gehavende winkeltje te herbouwen, moesten moeder en dochter weg. Maar hun namen zijn terug, op de stoep van de tegenwoordige kapsalon.
Op de website van Stichting S truikelstenen Zeeland staan de vindplaatsen van de stenen en hieronder vindt u enkele links naar de verhalen over de mensen aan wie de struikelstenen herinneren:
Jacob Cracau, Nieuwendijk 10 Zie:http://struikelstenenzeeland.nl/2019/05/31/jacobcracau/
Hendrika Glazer-van der SlHuis en Mina Helena Salomé Glazer, Nieuwendijk 19 Zie: http://struikelstenenzeeland.nl/2019/05/30/hendrika-glazer-van-der-sluis-en-minahelena-salome-glazer/
Barend Bouwman en Liza Bouwman-Noach, Lepelstraat 7, Zie: http://struikelstenenzeeland.nl/2019/05/29/barend-bouman-en-liza-bouman-noach/
Jacob Lourier, Walstraat 2 Verhaal (nog) niet beschikbaar
In het pand Lepelstraat 7 woonden tot maart 1942 het gezin van Barend Bouman en Liza Bouman –Noach.
Barend Bouman trouwde op 26 februari 1913 met de tien jaar oudere, in Deventer op 2 juli 1875 geboren Liza Noach. Samen zouden ze jarenlang in manufacturen handelen. Zij schreven zich op 1 oktober 1918 in bij de gemeente Vlissingen. Zeventien dagen later volgde ook Barends vader Abraham. Samen begonnen zij in het pand St. Jacobsstraat 3 op de hoek van de Lepelstraat een winkel in metalen, manufacturen, kleding, huiden en vellen. Vele tientallen advertenties in de lokale kranten getuigen van een snel groeiende firma in het goedkopere segment van de markt. Wie voor zijn oude kleding of huisraad een goede prijs wilde maken, hoefde slechts contact met Bouman op te nemen.
In oktober 1934 breidde de firma het handelsimperium nog verder uit door aan de overzijde van de straat op de hoek van de Branderijstraat een zaak in slaapkamerbenodigdheden te openen. De Vlissingse Courant van 19 oktober 1934 gaf voorafgaand aan de opening hoog van de nieuwe winkel op: ‘In dit nieuwe winkelpand zijn winkel en etalage op praktische wijze verenigd, zodat deze zaak als het ware een grote toonkamer is. Ook de gevel is in frisse kleuren geschilderd. De verlichting is op moderne wijze aangebracht. Vijf bollampen en zeven schijnwerpers geven een verlichting van 3600 kaars sterkte”. Later zouden hier nog kinderwagens en baby-artikelen bij komen. Het winkelpand zelf bestaat niet meer.
Ook te zien is de opening van de pier in Vlissingen. De bouw van een huis aan de Singel 178 (1938) en int. opnamen van het Joodse gezin dat is geëvacueerd naar de Jodenbreestraat in Amsterdam (1942). De struikelstenen in de Lepelstraat herinneren aan deze Vlissingse Joodse familie.
Barend werd op 24 maart 1942 gedwongen naar Amsterdam te verhuizen, Liza was daar toen al. Drie maanden later werd Bouman naar Westerbork gestuurd en zes dagen na aankomst op 19 oktober 1942 op transport gesteld naar Auschwitz. Liza kwam pas op 20 maart 1943 in Westerbork aan, waar zij dezelfde dag nog door werd gestuurd naar Sobibor. Beiden werden kort na aankomst vermoord.
Ook in 2025 organiseert Stichting Oorlogsjaren Vlissingen weer diverse herdenkingen en bijeenkomsten om de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog levend te houden. Het programma bevat onder meer de jaarlijkse 4 mei-herdenking, waarbij we samen stilstaan bij alle slachtoffers van oorlog en geweld. Daarnaast zijn er speciale bijeenkomsten rond de bevrijding van Vlissingen in november 1944, met aandacht voor persoonlijke verhalen en historische context.
Verder worden lezingen en educatieve activiteiten georganiseerd om jong en oud te betrekken bij dit belangrijke erfgoed. Het volledige programma en actuele data worden binnenkort op onze website en sociale kanalen bekendgemaakt.
Historisch geïnteresseerden en betrokkenen in Vlissingen doen al jaren onderzoek naar gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog. Zo proberen zij de slachtoffers van de bezetting en de Jodenvervolging een gezicht en een levensverhaal (terug) te geven en het onrecht tastbaar te maken.
Dit onderzoek van de Radboud Universiteit is nadrukkelijk geen poging om dit omvangrijke en gedetailleerde werk over te doen of te controleren. We zijn ons er bovendien van bewust dat vormen van ontrechting en onrecht in dit onderzoek buiten beschouwing moeten blijven. Vormen die niet gaan over onteigening van Joods vastgoed. We beseffen ook dat het proces van rechtsherstel, met al zijn tekortkomingen, veelomvattender was dan de vragen die wij beantwoorden.
Het onderzoek had een korte looptijd en bestond uit gerichte vragen naar de rol van gemeente Vlissingen in onteigening en rechtsherstel. Deze opdracht was in die zin beperkt. De meerwaarde van deze opdracht ligt juist in de systematische methodiek en transparante keuzes van het archiefonderzoek.
Elk jaar organiseren we, samen met Wings to Victory, op 24 december, kerstavond, een Lichtjesavond. We plaatsen lichtjes bij oorlogsgraven en zijn één minuut stil. Het is altijd een bijzonder mooie gebeurtenis. Natuurlijk kunt u mee doen op 24 december, 17.30 uur op de Noorderbegraafplaats in Vlissingen. Laten we deze militairen de aandacht geven die ze verdienen!
Zaterdag 2 november van 10.00 tot 14.00 uur Verwarmde tent op de Oude Markt
Speciale kinderactiviteiten 80 jaar vrijheid Vlissingen
Op zaterdag 2 november 2024 vieren wij in Vlissingen 80 Jaar Vrijheid met speciale activiteiten voor kinderen. Los de vragen op tijdens een speurtocht, maak je eigen Vrijheidsvlag of maak samen met 80 andere tekeningen een schitterend Vrijheidsschilderij! De toegang is gratis en we zorgen voor wat lekkers te eten en te drinken!
Zaterdag 2 november van 12.00 tot 13.00 uur Verwarmde tent op de Oude Markt
Theatervoorstelling “Anna is er nog” door Bert Vos en de Klezmer Society
Gebaseerd op het gelijknamige boek van Ida Vos
Als de Tweede Wereldoorlog eindelijk voorbij is, komt het Joodse meisje Anna bijna alleen terug. Waar is iedereen? Een indringende en persoonlijke muziek-vertelvoorstelling, gebaseerd op het eigen verhaal van Bert Vos én op het boek ‘Anna is er Nog’ van Berts moeder, de Joodse kinderboekenschrijfster Ida Vos. De klezmermuziek is vervlochten met dit op waarheid gebaseerde verhaal. En wat The Klezmer Society betreft mag die muziek soms best vrolijk zijn!
De voorstelling is GRATIS te bezoeken voor kinderen van 8 jaar en ouder!
Zaterdag 2 november van 19.00 tot 24.00 uur Verwarmde tent op de Oude Markt
Viering 80 jaar Vrijheid in Vlissingen met Flat Out en DJ Willem
80 Jaar Vrijheid in Vlissingen en dat gaan we vieren!!
Kom voor een avond vol feest op de Oude Markt terwijl we vieren dat Vlissingen 80 jaar geleden bevrijd is door de geallieerden! Geniet van heerlijke cocktails en verwen uzelf met verrukkelijke hapjes met als thema Trots op Zeeland, terwijl u geniet van de geweldige coverband Flat Out, bekend van vele optredens in Cafe Frapo’s en De Hooizolder. De avond wordt afgesloten door DJ Willem (o.a. Cafe Popeye en de Coco’s). Toegang is alleen voor 25+. Mis dit speciale evenement niet!
De toegang is GRATIS, maar reserveer je ticket wel, want de capaciteit van de feesttent is beperkt en VOL = VOL!
Zondag 3 november van 13.00 tot 16.00 uur Verwarmde tent op de Oude Markt
High Tea met Franse chansons door Les Deux Je Veux; 80 jaar Vrijheid in Vlissingen
Kom en geniet van een heerlijke High Tea terwijl Les Deux Je Veux je betovert met hun prachtige Franse chansons. Dit speciale evenement markeert 80 jaar Vrijheid in Vlissingen en vindt plaats op de Oude Markt. Laat je meeslepen door de romantiek van Franse muziek en vier de vrijheid met ons!
Op een sportieve manier de herdenking vieren met een start en finish op Uncle Beach. Het startschot van de wandelaars zal door de Overste Koonings van het Korps Commandotroepen worden gegeven. De hardloopwedstrijden worden gestart door de burgemeester de heer Bas van de Tillaar en de prijsuitreiking wil de gedeputeerde de heer Jo-Annes de Bat voor zijn rekening nemen. Hij dingt zelf mee naar de prijzen door de 6,5 km mee te lopen…..of dat lukt? We zullen het zien.
Er zijn radioamateurs aanwezig, de bunker en de Oranjemolen zijn open en het wordt vast goed weer.
De 16 km heeft een keerpunt bij de bunker in Dishoek waar de wandelaars een kijkje kunnen nemen en de hardlopers snel iets te drinken kunnen krijgen.
Een historisch vliegtuig laat zich langs de route zien.
De ontvangst is in de speeltuin Scheldekwartier.
De band Inter Scaldis Pipes & Drums zorgt voor de muzikale omlijsting. De band speelt later op de Oude Markt en op het Dok bij Scheldehof.
Meer info via: https://www.facebook.com/profile.php?id=61559227809659
Zondag 2 november vanaf 13.00 uur De Piek
Jamsessie De Piek
In het kader van 80 jaar vrijheid en ons bevrijdingsweekend van 1-3 november, proberen we ook de jeugd meer te betrekken. Zij organiseren op de zaterdagmiddag 2 november vanaf 13.00 uur een jamsession genaamd “Freedom Jam” in poppodium De Piek.
