Door: Jaap Ventevogel
Geen stad in ons land is zo vaak in oorlogen betrokken geraakt, zwaar beschadigd of zelfs nagenoeg compleet verwoest en moest weer opnieuw beginnen als Vlissingen. Oorlog is voor Vlissingen een terugkerend verhaal. Weinigen in Nederland weten dit. Daartoe is het project Frontstad Vlissingen gestart. Doel is het presenteren van de oorlogsgeschiedenis van Vlissingen en de wijze waarop de Vlissingers door de eeuwen heen oorlogen doorstaan en overwonnen hebben. Wie de geschiedenis van de stad Vlissingen door de eeuwen heen volgt, zal hopelijk inzien dat je ineens bij een oorlog betrokken kunt raken. Ook als je oorlog verafschuwt.
Voor de meeste Nederlanders is het verschijnsel ‘oorlog’ behoorlijk abstract. De generaties die oorlog meegemaakt hebben raken uitgestorven. Bij de babyboom generatie zit nog wel voldoende kennis uit overlevering, maar bij Nederlanders onder de 50 jaar is steeds minder relevante kennis en ervaring door overlevering en onderwijs aanwezig.
Dat is zorgelijk en gevaarlijk, want oorlog kan ineens realiteit zijn. Zou het duidelijk zijn dat morele waarden als tolerantie, verdraagzaamheid en saamhorigheid ook in deze tijd van groot belang zijn. Wie naar de ontwikkelingen in binnen- en buiteland kijkt ziet daar machtstreven, tirannie, discriminatie en intolerantie.
In Frontstad Vlissingen gaat de meeste aandacht uit naar de Tweede Wereldoorlog. Achtereenvolgend komen aan de orde:
- Hoe de oorlog Vlissingen in Mei ’40 overviel. De rol van de plaatselijke colonne van het Rode Kruis en de belangrijke rol van dokter Jens gedurende de hele oorlog;
- De vele bombardementen op Vlissingen en het verhaal van Louis Muller;
- Hoe de ‘gewone’ brandweerman Frans Kopmels een oorlogsheld werd;
- De rol van de verzetsgroepen Poppe en van Sabben;
- De Jodenvervolging;
- Het leed van de gezinnen in de maritieme sector;
- De aantasting van de stad en haar Boulevards door de Atlantikwall;
- De Bevrijding, met de strijd op Uncle Beach, Hotel Britannia en het Betje Wolffplein en de ervaringen van enkele burgers daarbij;
- De Inundatie en het uitblijvende herstel.
De presentatie begint echter met het eerste oorlogsgeweld:
- De vele oorlogen in de Middeleeuwen die werden uitgevochten tussen Holland en Zeeland anderzijds waarbij Vlissingen voortdurend in de aanvals- en verdedigingslinies lag.
- De verwoesting en plundering door de Sluisenaren rond 1250. Aanleiding was louter hebzucht en jaloezie van de Sluisenaren. Door het dichtslibben van Het Zwin, hun verbinding met de zee, verarmde het eens zo rijke Sluis en zocht men compensatie in het opkomende Vlissingen.
- De bevrijding van het Spaanse Juk in 1572 door de Vlissingers zelf. Het was het begin van het succes van Willem van Oranje in heel Nederland;
- De Franse bezetting tijdens de Franse revolutie en de verwoesting van de vele monumentale gebouwen door het Engelse bombardement van 1809
- De vesting Vlissingen tijdens de Belgisch-Nederlandse oorlog van 1830
- De vluchtelingenopvang in de Eerste Wereldoorlog van 1914-1918
Aan het slot wordt opgeroepen aan het volgende te denken:
- Ken je verleden en leer daarvan;
- Herken onderliggende oorzaken van oorlogen als discriminatie, populisme, autocratie, manipulatie door sociale media;
- Voorkom dat autocratische elementen een kans krijgen;
- Verwaarloos nimmer je eigen defensie.
Nadenken hierover is niet voldoende: instituten als het onderwijs, het maatschappelijk middenveld en de politiek hebben hierin een leidende taak.
In het project Frontstad Vlissingen is de stad decor en drager van een universele boodschap:
De geschiedenis van Vlissingen bevat nagenoeg alle elementen van oorlog en vrede, vrijheid en verdrukking, moed, verzet en veerkracht. Hieraan zijn de verhalen en getuigenissen te ontlenen, die ons laten zien waarom wij moeten blijven strijden voor vrede, vrijheid en waarden als gelijkheid, verdraagzaamheid, tolerantie en respect.
Het oorlogsverleden is op tal van plaatsen in de stad terug te vinden. Ze vertellen het verhaal van een stad in de vuurlinie, maar ook hoe een stad weer kan worden opgebouwd.
Nog wat aanvullingen op dit artikel van Jonathan van Caspel:
Dhr. Robbert Victor Van Itallie, ingenieur bij De Schelde, joods. (Amsterdam,3-1-1907)Woonde eerst in Vlissingen, Boulevard Bankert nr. 32, in sept.1940 naar Middelburg verhuisd. Mocht in maart 1942 3 maanden langer blijven in Zeeland, Volgens boek Jo de Ridder ook mede door bemiddeling van directie Schelde) later toch naar Amsterdam verhuisd,(30-7-1942) later gevlucht met zijn vrouw en zoon,maar toch opgepakt in Zeist (uitgebreid verhaal in boek van D.Roth), later toch zelf gevlucht en ondergedoken en overleefd, na de oorlog weer bij de Schelde gewerkt tot 1972 en op 28-11-1990 te Vlissingen overleden, zijn vrouw Anna Wilhelmina van Itallie-van Raalte (kleindochter van de eerste directeur van de Schelde (van 1875 tot 1919) Joseph van Raalte), (Anna:Vlissingen,6-2-1912 – 8-4-1944) en hun zoon Frerik Bart van Itallie (Middelburg,3-9-1941 – 8-4-1944 ) zijn beide in Auschwitz vermoord. Voor hun beide zijn struikelstenen gelegd in Middelburg op hun laatste adres daar, Laan van Nieuwenhove nr. 5.
Joods monument Oranjedijk Vlissingen,in 2016 onthuld, 40 namen: hier staat Alberg en A. en J.S.de Raaij wel op, en tevens ook mevr. A.W. van Itallie,geb.van Raalte. (de vrouw van Robbert van Itallie ,zie nr. 2 hierboven)(zij staat ook vermeld op de plaquette in de oude rijks-hbs aan de Brouwenaarstraat,met omgekomen (oud)leerlingen).
